SSD Yoxsa HDD? Fərqləri Nələrdir? Hansını Seçməlisiniz?

SSD və HDD, yaddaş texnologiyalarının iki fərqli formasıdır. SSD-lər yüksək sürət, aşağı enerji sərfiyyatı və mexaniki hissə olmaması ilə seçilir. HDD-lər isə daha sərfəli qiymətə daha çox yaddaş təqdim edir. Seçim edərkən cihazın istifadə məqsədi, büdcə və performans tələbləri nəzərə alınmalıdır. Bu yazı, hər iki texnologiyanın texniki xüsusiyyətlərini, performans fərqlərini, davamlılıq göstəricilərini və tətbiq ssenarilərini konkret məlumatlarla təqdim edir.

SSD Və HDD Texnoloji Fərqləri

SSD (Solid State Drive) məlumatları NAND flash çiplərində saxlayır. Bu texnologiya oxuma və yazma prosesində heç bir fiziki hərəkətə ehtiyac duymur. HDD (Hard Disk Drive) isə məlumatı maqnit disklər üzərində saxlayır və fiziki bir oxucu başlıqla həmin məlumatlara çatır.

Fiziki mexanizmlərin olmaması SSD-lərin daha səssiz və az istilik yaradan cihazlar olmasına səbəb olur. HDD-lərdə isə dövr edən disk və hərəkətli başlıq səbəbindən həm istilik, həm də səs müşahidə olunur.

Enerji istifadəsində də fərqlər var. SSD-lər ortalama 2–3 watt enerji istifadə edir. HDD-lər isə eyni əməliyyatlar üçün təxminən 6–7 watt enerji tələb edir (Mənbə: Seagate Power Usage Datasheet). Bu göstərici, xüsusilə noutbuk və enerji-effektiv sistemlər üçün əhəmiyyətlidir.

Performans Fərqləri: Oxuma Və Yazma Sürəti

SSD-lərin oxuma sürəti adətən 500 MB/s səviyyəsində olur. NVMe protokolu ilə bu göstərici 3000 MB/s-dən yuxarıya qalxa bilir. HDD-lərdə isə real oxuma və yazma sürətləri 80–160 MB/s arasında dəyişir.

Əməliyyat sistemi və proqramların yüklənmə zamanları ciddi fərqlənir. SSD üzərində Windows 11 orta hesabla 10–15 saniyədə açılır, HDD-də isə bu proses 40 saniyədən çox davam edir. Bu fərq gündəlik istifadə zamanı açıq şəkildə hiss olunur.

Random access time – yəni məlumatlara çatma gecikməsi – SSD-lərdə <0.1 ms, HDD-lərdə isə 5–10 ms-dir. Bu fərq, çoxsaylı fayl əməliyyatlarında və multitasking zamanı SSD üstünlüyünü daha da ön plana çıxarır.

Dayanıqlılıq Və Etibarlılıq Müqayisəsi

SSD-lər hərəkətli hissələrə malik olmadığı üçün zərbəyə və düşməyə qarşı daha dözümlüdür. HDD-lərdə isə kiçik bir silkələnmə zamanı disk səthi zədələnə bilər.

MTBF (Mean Time Between Failures) göstəricisinə görə, SSD-lər təxminən 1.5–2 milyon saat iş ömrünə sahibdir. HDD-lərdə bu göstərici 500.000–1.2 milyon saat aralığındadır (Mənbə: Backblaze Drive Stats 2023).

SSD-lərin ömrü TBW (Terabytes Written) göstəricisi ilə məhdudlaşır. 500GB-lıq tipik SSD 300–600 TB yazma dözümlülüyünə malikdir. Bu həddə çatıldıqdan sonra yeni məlumat yazmaq mümkün olmaya bilər, lakin mövcud məlumat oxunmağa davam edir.

Yaddaş Tutumu Və Qiymət Müqayisəsi

1TB HDD orta bazar qiyməti təxminən $30 civarındadır. Eyni tutumlu SSD isə $60 və ya daha çox qiymətə satılır. Yəni yaddaş başına qiymət baxımından HDD daha sərfəlidir.

Yüksək tutumlarda fərq daha da artır. Məsələn, 4TB HDD təxminən $80-100 aralığındadır, lakin 4TB SSD-lər $300-dan yuxarı qiymətlərlə təklif olunur. Bu səbəblə, böyük arxiv və ya media faylları üçün HDD daha uyğun seçim olaraq qalır.

SSD isə əməliyyat sistemi, proqram quraşdırmaları və real-time performans tələb edən sahələr üçün daha uyğundur.

Hansı İstifadə Üçün Hansı Disk Uyğundur?

• SSD seçin, əgər: sistem sürəti prioritetdirsə, tez-tez fayl oxuma/yazma əməliyyatları aparırsınızsa, cihaz noutbuk və ya mobil cihazdırsa.
  
• HDD seçin, əgər: yüksək həcmli məlumatı uzun müddət saxlamaq istəyirsinizsə və sürət sizin üçün kritik deyilsə.
  

Server sistemlərində isə “Tiered Storage” yanaşması tətbiq olunur. Əsas proqramlar və əməliyyat sistemi SSD-də, arxiv faylları və qeyri-aktiv məlumatlar HDD-də saxlanılır.

NVMe, SATA Və SSHD Fərqləri

SATA SSD-lər klassik interfeysə sahibdir və maksimum 550 MB/s sürət təklif edir. NVMe SSD-lər PCIe interfeysindən istifadə edərək daha yüksək – bəzən 3500 MB/s və üzəri – sürət göstəricilərinə nail olur.

SSHD (Solid State Hybrid Drive) isə HDD və SSD texnologiyalarını birləşdirir. Bu qurğular tez-tez istifadə olunan faylları SSD hissəsində saxlayaraq daha yaxşı cavab müddəti təmin etməyə çalışır. Lakin tam SSD performansı təmin etmir.

Məlumatların Bərpası Və Təhlükəsizlik

HDD-də fiziki zədələnmə olsa belə məlumat bərpa şansı daha yüksəkdir. SSD-lərdə isə NAND hüceyrələri zədələndikdə məlumatın bərpası çox çətindir və adətən mümkün olmur.

Buna görə, kritik məlumatlar üçün SSD istifadə edildikdə, əlavə olaraq avtomatik backup sistemi qurulmalıdır. Enterprise səviyyəsində isə RAID 1 və ya RAID 5 kimi redundant sistemlər üstünlük təşkil edir.