Videokart (ekran kartı) nədir?
Videokart, kompüterin qrafik interfeyslərini idarə edən və onları ekrana çıxaran aparatdır. Videokartlar və ya ekran kartları əsasən kompüterin mərkəzi prosessorunun (CPU) qrafik emalı işini yüngülləşdirmək üçün istifadə olunur. Müasir videokartlar adətən GPU (Qrafik Prosessor) və VRAM (Video Yaddaşı) ilə təchiz edilmişdir, bu da onların qrafik emalını daha sürətli və effektiv şəkildə yerinə yetirməsini təmin edir.
Videokartlar qrafik məlumatlarını işləyərək onları monitora göndərir, beləliklə, ekranda rəngli görüntülər, şəkillər və videolar görürük. Video oyunlar, dizayn proqramları və 3D renderləmə kimi yüksək qrafik tələbləri olan proqramlar üçün xüsusi ayrı videokartlar tələb olunur, çünki inteqrasiya olunmuş videokartlar adətən belə yükün öhdəsindən gəlməkdə zəifdir.
Bir ekran kartı (videokart) üçün əsas komponentlər:
- GPU (Qrafik Prosessoru): Qrafik məlumatlarını işləyən əsas elementdir.
- VRAM (Video Yaddaşı): Qrafik məlumatlarının müvəqqəti saxlanıldığı xüsusi yaddaşdır, bu da emalı sürətləndirir.
Videokartların növləri:
Videokartlar iki əsas kateqoriyaya bölünür:
- İnteqrasiya olunmuş videokartlar – Bunlar ana platanın üzərində yerləşdirilir və CPU ilə eyni çipdə olur. Adətən gündəlik işlər üçün kifayətdir və əlavə bir qrafik kartına ehtiyac duyulmur.
- Ayrı videokartlar – Xüsusi bir kart kimi anakarta quraşdırılır. Onlar daha güclü qrafik performansı təmin edir və adətən oyunlar, qrafik dizayn və video redaktə üçün istifadə olunur.
Videokart nə işə yarayır?
Videokart kompüterin mərkəzi prosessorunu qrafik yükündən azad edir. O, mərkəzi prosessorun üzərinə düşən qrafik emalı işlərini öz üzərinə götürərək sistemin performansını artırır. Videokartlar əsasən qrafik məlumatlarını işləyir, onları piksel şəklində ekrana göndərir və nəticədə biz ekranda şəkillər, videolar və oyun qrafiklərini görürük.
Qrafik prosessoru (GPU) necə işləyir?
GPU, qrafiklərin çox paralel şəkildə işlənməsini təmin edən xüsusi arxitektura malikdir. Bir CPU çox sayda əmri sıra ilə işləyir, ancaq GPU paralel olaraq minlərlə əmri eyni anda yerinə yetirir. Bu səbəbdən də GPU çoxsaylı qrafik məlumatlarını sürətlə emal edə bilir, bu da oyunların, 3D tətbiqlərin və video redaktorlarının düzgün işləməsini təmin edir.
Videokartların iş prinsipi əsasən belədir: Əvvəlcə məlumatlar CPU tərəfindən işlənir və GPU-ya göndərilir. Daha sonra GPU bu məlumatları qrafikə çevirərək monitora ötürür. Videokart oyunlarda yüksək detallı qrafiklərin göstərilməsi, 4K videoların redaktəsi və kompleks qrafik tətbiqlərinin işə salınması üçün zəruridir.
Necə videokart seçməliyəm?
Videokart seçərkən bir neçə mühüm faktoru nəzərə almaq lazımdır:
- İstifadə məqsədi: Əgər siz oyun oynamaq, qrafik dizayn və ya 3D renderləmə ilə məşğul olacaqsınızsa, güclü bir ayrı videokart seçmək daha məqsədəuyğundur. Əgər gündəlik işlər (internetdə gəzmək, film izləmək və s.) üçün istifadə edirsinizsə, inteqrasiya olunmuş videokart kifayət edər.
- Qrafik Yaddaş (VRAM): Videokartın yaddaşı qrafiklərin işlənməsi üçün müvəqqəti məlumat saxlama sahəsidir. 4GB VRAM gündəlik istifadə üçün kifayətdir, ancaq yüksək keyfiyyətli oyunlar və ya 4K video redaktəsi üçün ən azı 8GB və ya daha çox VRAM tələb olunur.
- Enerji tələbatı: Yüksək performanslı videokartlar adətən daha çox enerji tələb edir. Buna görə də, yeni videokart aldığınız zaman kompüterinizin güc mənbəyinin bu ehtiyacları qarşılayıb-qarşılamadığını yoxlayın.
- Çözünürlük: Əgər 1080p və ya 4K ekranla işləyəcəksinizsə, GPU-nuzun bu çözünürlüğü dəstəkləyib-dəstəkləmədiyini yoxlamaq vacibdir.
- Qiymət: Videokartlar geniş qiymət aralığında satılır. Daha güclü GPU və daha böyük VRAM-a sahib olan videokartlar təbii olaraq daha bahalıdır. Büdcənizi və tələblərinizi diqqətlə dəyərləndirmək lazımdır.
Ən yaxşı videokart markaları
Videokart bazarında bir neçə qabaqcıl marka mövcuddur, hansılar ki, performans və keyfiyyət baxımından yüksək qiymətləndirilir. Burada ən məşhur və etibarlı videokart markalarından bəzilərini təqdim edirik:
- NVIDIA: Dünyanın ən tanınmış qrafik kartı istehsalçılarından biridir. NVIDIA GeForce seriyası, oyunlar və yüksək performans tələb edən qrafik işləri üçün ideal seçimdir. Xüsusilə RTX seriyası real zamanlı ray tracing texnologiyasını dəstəkləyir və oyunçular arasında çox populyardır.
- AMD: AMD də videokart istehsalı sahəsində tanınmış bir markadır. AMD Radeon seriyası, xüsusilə RX seriyası, həm oyunçular, həm də qrafik dizaynerləri üçün mükəmməl seçimdir. AMD kartları, adətən NVIDIA-ya nisbətən daha ucuz olur, amma performans baxımından onlardan geri qalmır.
- ASUS, MSI və Gigabyte: Bu markalar NVIDIA və AMD qrafik prosessorları əsasında videokartlar istehsal edir. Onlar yüksək keyfiyyətli soyutma sistemləri və yaxşı performansları ilə tanınır.
Videokart qiymətləri
Videokart qiymətləri bir neçə amildən asılı olaraq dəyişir. Buraya GPU-nun növü, VRAM-ın həcmi, markanın reputasiyası və ümumi texnologiya səviyyəsi daxildir. Ən bahalı videokartlar adətən RTX 4090 kimi modellərdir, hansılar ki, oyunçular və 3D dizaynerlər üçün yüksək performans təmin edir. Orta səviyyəli modellər isə adətən RTX 3060 və ya Radeon RX 6700 kimi kartlardır.
Qiymət aralığı:
- Ucuz videokartlar: 200 – 400 AZN
- Orta qiymətli videokartlar: 400 – 800 AZN
- Bahalı videokartlar: 800 – 2000+ AZN
Videokartın qiyməti bazar şərtlərinə görə də dəyişə bilər, xüsusilə mədənçilik (kripto valyuta) səbəbindən müəyyən dövrlərdə qiymətlər əhəmiyyətli dərəcədə arta bilər.
Videokartların Bakıda satışı
Bakıda videokart tapmaq asan olsa da, bəzi modellər digər ölkələrə nisbətən daha baha ola bilər. Bakıda videokart satan mağazalar arasında İrşad, Kontakt Home, Baku Electronics kimi texnoloji mağazalar mövcuddur. Onlayn mağazalar vasitəsilə də videokart sifariş etmək mümkündür, lakin bəzən müəyyən modellərin çatışmazlığı müşahidə olunur, xüsusən də yeni çıxan yüksək performanslı kartlar.
