Videokart (Ekran Kartı) Nədir? Videokart Nə İşə Yarayır?

Videokart, müasir kompüter texnologiyasının ən mühüm komponentlərindən biridir. Kompüterlərin qrafik işləmə gücünü təmin edən bu cihaz, gündəlik istifadəçidən tutmuş, oyun həvəskarlarına və peşəkar qrafik dizaynerlərə qədər geniş bir auditoriya üçün əvəzolunmazdır. Videokart və ya ekran kartı xüsusilə oyun, qrafik dizayn, 3D modelləşdirmə və dərin öyrənmə (deep learning) kimi sahələrdə kompüterin performansını ciddi şəkildə artırır.

Videokartın Əsas Məqsədi

Videokartın əsas vəzifəsi, kompüter və ya noutbuklar tərəfindən işlənən məlumatları görüntüyə çevirməkdir. Bu çevrilmə prosesi monitor vasitəsilə bizə təqdim olunur. Əgər kompüterinizdə videokart yoxdursa və ya zəifdirsə, görüntü keyfiyyəti aşağı ola bilər və mürəkkəb qrafik əməliyyatları yerinə yetirmək mümkün olmaz. Videokart, həmçinin kompüterin mərkəzi prosessorunu (CPU) qrafik yükləmələrindən azad edərək sistemin ümumi performansını artırır.

Videokartlar iki əsas kateqoriyaya bölünür: inteqrasiya olunmuş (integrated) və dedikasiya olunmuş (dedicated). İntegrasiya olunmuş videokartlar, əsasən, CPU ilə birləşdirilmiş şəkildə olur və gündəlik işlər üçün nəzərdə tutulub. Dedikasiya olunmuş videokartlar isə ayrıca bir cihaz kimi işləyir və daha yüksək performans tələb edən əməliyyatlar üçün idealdır.

Videokartın Quruluşu və Əsas Komponentləri

Videokart, mürəkkəb bir elektron cihazdır və onun effektiv işləməsini təmin edən bir neçə əsas komponentdən ibarətdir:

• GPU (Graphics Processing Unit): Videokartın “ürəyi” hesab edilən GPU, qrafik emal üçün xüsusi olaraq dizayn edilmiş bir prosessordur. Bu çip, paralel işləmə qabiliyyəti ilə yüksək miqdarda məlumatı sürətli şəkildə emal edə bilir. GPU, CUDA cores və ya stream processors adlanan minlərlə kiçik nüvədən ibarətdir. Bu nüvələr birgə işləyərək mürəkkəb qrafik təsvirləri və modelləri işləyə bilir.
• Video Yaddaş (VRAM): Video yaddaş, videokartın qrafik məlumatları saxlamaq üçün istifadə etdiyi müvəqqəti yaddaşdır. GDDR6 və ya HBM2 kimi texnologiyalar əsasında hazırlanmış bu yaddaş növləri yüksək sürət və geniş bant genişliyi təmin edir. Daha çox VRAM-a sahib olan videokartlar, yüksək çözünürlüklü görüntülərlə daha yaxşı işləyir.
• Soyutma Sistemi: Videokartın yüksək performanslı işləməsi zamanı yaranan istilik, onun performansına mənfi təsir edə bilər. Buna görə də, hər bir videokart xüsusi soyutma sistemi ilə təchiz olunur. Bu sistemlərə fanlar, istilik boruları və ya maye soyutma daxildir. Soyutma sistemi, xüsusilə overclocking zamanı əvəzolunmazdır.
• Güc Təchizatı və Enerji İdarəetməsi: Videokartlar yüksək enerji istehlakı ilə tanınır. Güc təchizatı, videokartın ehtiyac duyduğu enerjini təmin edir. Daha güclü modellər əlavə enerji konnektorlarına ehtiyac duyur və düzgün enerji idarəetməsi ilə uzunömürlülük təmin edilir.
• PCB (Printed Circuit Board): Videokartın bütün komponentlərini birləşdirən əsas lövhədir. PCB üzərindəki yollar və komponentlər arasında mükəmməl əlaqə təmin edir. Bu lövhə, həmçinin məlumatın GPU-ya və yaddaşa ötürülməsini dəstəkləyir.

Videokartın İstifadə Sahələri

Videokartlar sadəcə oyun həvəskarları üçün nəzərdə tutulmayıb. Onların tətbiq sahələri çox genişdir:

• Oyun: Videokartlar, yüksək keyfiyyətli və realistik oyun qrafiklərini təmin etmək üçün istifadə olunur. Ray tracing və DLSS kimi texnologiyalar, oyunlarda daha yüksək vizual keyfiyyət təqdim edir. Xüsusilə AAA oyunlar üçün güclü videokartlar tələb olunur.
• Qrafik Dizayn və Video Redaktə: Photoshop, Premiere Pro və After Effects kimi proqramlar üçün güclü bir videokarta ehtiyac var. Yüksək çözünürlüklü video və qrafiklərlə işləyən peşəkarlar üçün GPU performansı kritik əhəmiyyət daşıyır.
• 3D Modelləşdirmə və Animasiya: Blender, Maya və 3ds Max kimi proqramlarda mürəkkəb modellər və animasiyalar işləmək üçün yüksək səviyyəli videokartlar tələb olunur. GPU, bu proqramlarda emal vaxtını xeyli azaldır.
• Süni İntellekt və Dərin Öyrənmə: NVIDIA və AMD tərəfindən hazırlanmış xüsusi GPU-lar, süni intellekt modellərinin təlimi üçün geniş şəkildə istifadə olunur. Tensor cores kimi xüsusiyyətlər, dərin öyrənmə əməliyyatlarında performansı artırır.
• Elm və Araşdırma: Elmi simulyasiyalar və məlumat analitikası sahələrində videokartlar böyük miqdarda məlumatın işlənməsini təmin edir. GPU-lar, paralel hesablama qabiliyyətləri ilə bu sahələrdə üstünlük təşkil edir.

Videokart Seçərkən Nələrə Diqqət Etməli?

Videokart alarkən bir neçə əsas amilə diqqət yetirmək vacibdir:

• GPU Modeli və Arxitekturası: Hər GPU modeli, spesifik tapşırıqlar üçün optimallaşdırılmışdır. NVIDIA və AMD, GPU arxitekturası üzrə liderdir.
• VRAM Həcmi: Yüksək çözünürlük və tekstura keyfiyyəti üçün geniş VRAM tələb olunur. Ən az 8GB VRAM, müasir oyun və işlər üçün idealdır.
• Enerji İstehlakı: Güclü videokartlar yüksək enerji tələb edir. Kompüterin güc təchizatı bu tələbləri ödəməlidir.
• Soyutma Sistemi: Yaxşı soyutma sistemi, uzunmüddətli performans üçün vacibdir.
• Əlaqə Portları: HDMI, DisplayPort və ya USB-C kimi portlar monitorlar və digər cihazlarla uyğunluğu təmin edir.

Videokartın Texnoloji İnkişafı

Son illərdə videokart texnologiyasında əhəmiyyətli yeniliklər müşahidə olunur. NVIDIA-nın RTX seriyası ilə ray tracing texnologiyası, qrafiklərdə real işıqlandırma və kölgə effektləri təqdim edir. Eyni zamanda AMD-nin RDNA3 arxitekturası, performans və enerji effektivliyində mühüm irəliləyişlərə nail olub.

Nəticə

Videokartlar müasir texnologiyanın ayrılmaz bir hissəsidir. İstər oyun oynamaq, istər peşəkar qrafik dizaynla məşğul olmaq, istərsə də süni intellekt modelləri təlim etmək üçün videokartın gücündən istifadə edilir. Müasir dövrdə düzgün videokart seçimi, kompüterdən maksimum performans almağın açarıdır. Videokart texnologiyası inkişaf etdikcə, biz daha yüksək performans və vizual keyfiyyətlə qarşılaşırıq. Bu səbəbdən videokartlar, kompüter dünyasının inkişafında vacib rol oynayır.

Ən son model videokart modelleri və videokart qiymetleri üçün Techbar mağazamızı və ya səhifəmizi ziyarət edin.